Đây là chuyến công tác nước ngoài đầu tiên của Thủ tướng Phạm Minh Chính trong bối cảnh Việt Nam đã kiểm soát được dịch bệnh Covid-19 trên phạm vi toàn quốc, tự tin mở cửa trở lại, triển khai chương trình phục hồi nhanh và phát triển bền vững kinh tế-xã hội, tích cực, chủ động hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng, thực chất, hiệu quả.

Đây cũng là chuyến thăm đầu tiên của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tới Hoa Kỳ và Tây bán cầu kể từ sau Đại hội XIII của Đảng. Còn Hội nghị cấp cao đặc biệt ASEAN – Hoa Kỳ là hoạt động đối ngoại đầu tiên và cũng là lớn nhất của ASEAN diễn ra bên ngoài lãnh thổ ASEAN kể từ khi đại dịch Covid-19 bùng phát.

Thủ tướng Phạm Minh Chính và đoàn đại biểu Việt Nam lên đường chỉ vài giờ ngay sau khi Hội nghị Trung ương 5 khóa XIII bế mạc và về tới Hà Nội vào sáng ngày 19/5.

Với lịch trình làm việc dày đặc gồm hơn 60 hoạt động song phương và đa phương của Thủ tướng, hơn 40 cuộc làm việc của lãnh đạo các bộ ngành tháp tùng, đây là chuyến công tác “ba trong một” bao gồm song phương kết hợp đa phương ở các tầng nấc khác nhau, tầm khu vực trong ASEAN và tầm toàn cầu với Liên Hiệp Quốc.  

Chuyến công tác đã đạt được mục tiêu đề ra với những kết quả toàn diện, vừa cụ thể, thiết thực, vừa có ý nghĩa chiến lược, lâu dài, tạo ra những dấu ấn lớn, đồng thời khẳng định nhiều thông điệp quan trọng về các vấn đề trong nước và quốc tế.

Thứ nhất, chuyến công tác đóng góp quan trọng vào thành công của Hội nghị cấp cao đặc biệt ASEAN – Hoa Kỳ, trong đó đoàn Việt Nam đóng vai trò tích cực.

Hội nghị cấp cao đặc biệt ASEAN – Hoa Kỳ lần này mang nhiều ý nghĩa đặc biệt kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ giữa ASEAN và Hoa Kỳ. Đây cũng là lần đầu tiên Lãnh đạo cấp cao hai bên gặp gỡ trực tiếp sau 5 năm gián đoạn.

Hội nghị đã thông qua được Tuyên bố tầm nhìn chung định hướng quan hệ hai bên trong thời gian tới, cam kết nâng tầm quan hệ thành Đối tác chiến lược toàn diện. Hai bên thúc đẩy hợp tác ứng phó với các vấn đề an ninh truyền thống như tự do hàng không, hàng hải trên các vùng biển và đại dương trong đó có Biển Đông, cũng như các vấn đề an ninh phi truyền thống như phòng chống dịch bệnh, biến đổi khí hậu…. 

Hai bên ưu tiên hợp tác phục hồi kinh tế xã hội sau dịch bệnh, ổn định chuỗi cung ứng, phát triển bền vững, thu hẹp khoảng cách, nhất là khu vực tiểu vùng, trong đó có tiểu vùng Mekong, chuyển đổi số, chuyển đổi năng lượng, phát triển kinh tế xanh và bền vững…

Hai bên khẳng định coi trọng vị trí, vai trò của nhau. Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden khẳng định lại cam kết ủng hộ, tôn trọng vai trò trung tâm của ASEAN, mong muốn cùng ASEAN nâng quan hệ đối tác lên một tầm mức mới, chung tay giải quyết hiệu quả các thách thức nảy sinh tại khu vực, mở ra một kỷ nguyên mới trong quan hệ giữa hai bên.

ASEAN tiếp tục coi Hoa Kỳ là đối tác quan trọng hàng đầu, mong muốn Hoa Kỳ tiếp tục can dự tích cực, đóng góp hiệu quả vào hợp tác khu vực, góp phần gìn giữ hoà bình, an ninh và thịnh vượng chung trong khu vực, phù hợp với luật pháp quốc tế.

Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam do Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dẫn đầu tham gia chủ động, tích cực, đóng góp quan trọng và có trách nhiệm cả trong công tác chuẩn bị, tổ chức, thảo luận, xây dựng văn kiện, góp phần duy trì được đoàn kết, thống nhất trong ASEAN và thành công chung của Hội nghị.

Thủ tướng Phạm Minh Chính đã tham dự và phát biểu tại tất cả các hoạt động trong khuôn khổ cấp cao đặc biệt, chia sẻ quan điểm về định hướng phát triển quan hệ ASEAN-Hoa Kỳ và tình hình quốc tế và khu vực. Các phát biểu của Thủ tướng được các nước ủng hộ, đánh giá cao, nhất là về nêu cao đoàn kết và vai trò trung tâm của ASEAN, hợp tác vì hoà bình, ổn định, tinh thần chân thành, tin cậy, trách nhiệm, về những định hướng thời gian tới như: Đảm bảo hòa bình, duy trì ổn định phải được coi là quan tâm hàng đầu; ưu tiên khôi phục dòng chảy thương mại, đầu tư; cần có cách tiếp cận toàn cầu, đề cao chủ nghĩa đa phương trong giải quyết các vấn đề toàn cầu.

Thứ hai, chuyến công tác tiếp tục thúc đẩy quan hệ song phương Việt Nam – Hoa Kỳ đi vào chiều sâu, thực chất và hiệu quả hơn.

Với hơn 45 hoạt động song phương của Thủ tướng diễn ra liên tục, xuyên suốt từ Washington, Boston, New York, San Francisco, có thể khăng định sau hơn 2 năm gián đoạn vì đại dịch, đây là những tiếp xúc, trao đổi trực tiếp ở cấp cao nhất và toàn diện nhất giữa hai nước.

Thủ tướng đã gặp Tổng thống Joe Biden, Chủ tịch thường trực Thượng viện Hoa Kỳ Patrick Leahy, các Bộ trưởng quan trọng nhất trong nội các, giới học giả, các doanh nghiệp, tập đoàn hàng đầu và có nhiều cuộc gặp với đông đảo đại diện bà con kiều bào, các trí thức, doanh nhân, sinh viên người Việt.

Tất cả các giới của Hoa Kỳ đều bày tỏ coi trọng quan hệ với Việt Nam, khẳng định tôn trọng thể chế chính trị, ủng hộ Việt Nam mạnh, độc lập, thịnh vượng, mong muốn quan hệ song phương ngày càng phát triển sâu rộng, hiệu quả.

Hai bên trao đổi thực chất về quan hệ Đối tác toàn diện Việt Nam – Hoa Kỳ trải qua những “thăng trầm và đột phá” nhưng đã có những bước tiến dài và vững chắc; thảo luận các định hướng phát triển trong thời gian tới, thống nhất hợp tác chặt chẽ để triển khai các kết quả quan trọng của các chuyến thăm cấp cao trước đây, nhất là Tuyên bố chung về tầm nhìn quan hệ hai nước nhân chuyến thăm Hoa Kỳ năm 2015 của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, trên cơ sở những nguyên tắc chủ đạo trong quan hệ đã được hai bên xác lập, đặc biệt là về tôn trọng thể chế chính trị, độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhau, hợp tác cùng có lợi, tôn trọng Hiến chương Liên Hợp Quốc và luật pháp quốc tế.

Hai bên khẳng định tính bổ trợ rất cao giữa hai nền kinh tế, cần khai thác tối đa tiềm năng, cơ hội hợp tác về kinh tế - thương mại, đầu tư giữa hai nước cũng như tiếp tục phối hợp giải quyết hiệu quả các vướng mắc, bảo đảm cán cân thương mại song phương hài hoà, bền vững.

Thủ tướng và đoàn công tác đã tới những trung tâm hàng đầu thế giới về kinh tế, tài chính, học thuật, công nghệ, dành thời gian thăm trụ sở, dự toạ đàm và tiếp các tập đoàn, doanh nghiệp hàng đầu của Hoa Kỳ và thế giới trong nhiều lĩnh vực chủ chốt như chế biến chế tạo, tài chính, công nghệ cao.

Tại các cuộc gặp, Thủ tướng đều khẳng định tạo điều kiện thuận lợi, ưu tiên hợp tác, đầu tư trong phát triển kinh tế xanh, sạch, công nghệ mới, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, ứng phó biến đổi khí hậu… Các tập đoàn đều khẳng định Việt Nam chiếm vị trí cao trong chiến lược kinh doanh, là thị trường tiềm năng mà họ đang hướng tới, cam kết sẽ mở rộng đầu tư, với 25 thoả thuận được ký kết và trao trong chuyến đi.

Thủ tướng cũng có các cuộc gặp những người bạn lâu năm của Việt Nam tại Hoa Kỳ, những người đã dành nhiều thập kỷ để nhiệt thành ủng hộ Việt Nam trong công cuộc đấu tranh giành độc lập, thống nhất đất nước trước đây và xây dựng, phát triển đất nước ngày nay. Những người bạn đã rất xúc động và trân trọng sự chân thành, thuỷ chung, trước sau như một của dân tộc Việt Nam và cá nhân Thủ tướng.

Triển khai Kết luận 12–KL/TW ngày 12/8/2021 của Bộ Chính trị về công tác người Việt Nam ở nước ngoài trong tình hình mới, dù chương trình làm việc rất dày đặc nhưng tại cả bờ Đông và bờ Tây, Thủ tướng đều dành thời gian gặp gỡ đại diện cộng đồng người Việt sinh sống, học tập, làm việc, hoạt động trong nhiều lĩnh vực khác nhau tại nước sở tại, lắng nghe tâm tư, tình cảm, góp ý của bà con.

Thủ tướng chuyển đến bà con thông điệp về sự quan tâm của lãnh đạo Đảng, Nhà nước đối với người Việt Nam ở nước ngoài, sự hoà hợp hướng tới mục tiêu chung của dân tộc, truyền cảm hứng về khát vọng đất nước hùng cường, thịnh vượng. Bà con xúc động trước sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, hưởng ứng mạnh mẽ, “hiến kế” nhiều ý tưởng, đề xuất thiết thực về thu hút nhân tài, nguồn lực từ cộng đồng người Việt ở nước ngoài và xây dựng Việt Nam giàu mạnh. Với sự chân thành, cởi mở của Thủ tướng, các cuộc gặp với bà con đều đầy cảm xúc và thấm đậm nghĩa đồng bào.

Cũng trong các cuộc gặp với các đối tác Hoa Kỳ, các doanh nghiệp Hoa Kỳ, Thủ tướng Phạm Minh Chính đặc biệt nhấn mạnh vấn đề tiếp tục hàn gắn vết thương, khắc phục hậu quả chiến tranh. Thời gian qua, hai bên đã thể hiện sự chân thành chia sẻ, tập trung, quyết tâm khắc phục hậu quả chiến tranh.

Việt Nam đã tích cực hợp tác hiệu quả với phía Hoa Kỳ trong tìm kiếm những quân nhân Hoa Kỳ mất tích ở Việt Nam trong chiến tranh. Việt Nam hoan nghênh và mong muốn Hoa Kỳ tiếp tục nỗ lực khắc phục hậu quả chiến tranh với Việt Nam, thông qua các dự án tẩy độc dioxin, hỗ trợ người khuyết tật, nạn nhân chất độc da cam, rà phá bom mìn, thúc đẩy hợp tác tìm kiếm hài cốt bộ đội Việt Nam hy sinh trong chiến tranh. Thời gian tới, hai bên cần tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa việc hợp tác khắc phục hậu quả chiến tranh, để góp phần làm vơi đi những đau thương, mất mát do chiến tranh để lại, cùng hướng đến tương lai.

Thứ ba, chuyến thăm thúc đẩy quan hệ Việt Nam – Liên Hợp Quốc.  

Tuy thời gian có hạn song các cuộc gặp của Thủ tướng Chính phủ với lãnh đạo các cơ quan quan trọng hàng đầu của Liên Hợp Quốc, gồm Phó Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc, Chủ tịch Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, Giám đốc điều hành Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF), Tổng Giám đốc Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) đều đạt những kết quả có ý nghĩa, nhất là vào dịp kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ Việt Nam- Liên Hợp Quốc (1977-2022).

Qua trao đổi thực chất, hai bên ghi nhận thành quả hợp tác tích cực trong nhiều năm qua, nhất là sự vươn lên mạnh mẽ và tham gia ngày càng chủ động, tích cực và đóng góp hiệu quả của Việt Nam, đặc biệt là thực hiện các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs), cam kết mạnh mẽ về ứng phó với biến đổi khí hậu, tham gia hoạt động gìn giữ hoà bình Liên Hợp Quốc, hoàn thành xuất sắc nhiều trọng trách quốc tế.

Các lãnh đạo Liên Hợp Quốc đều coi Việt Nam là bạn, là đối tác quan trọng, thành viên có trách nhiệm của Liên Hợp Quốc và khẳng định các cơ quan Liên Hợp Quốc sẽ tiếp tục đồng hành, tích cực hỗ trợ Việt Nam trong các lĩnh vực mà Việt Nam ưu tiên như ứng phó và phục hồi bền vững sau đại dịch, phát triển kinh tế xanh và chuyển đổi năng lượng sạch, chống biến đổi khí hậu, chuyển đổi số, rà phá bom mìn và khắc phục hậu quả chiến tranh.

Thứ tư, chuyến công tác khẳng định những thông điệp quan trọng trước nhiều vấn đề toàn cầu, khu vực, những định hướng, mục tiêu lớn trong phát triển đất nước và chính sách đối ngoại của Việt Nam; tiếp tục khẳng định vị thế, vai trò ngày càng quan trọng của đất nước trên trường quốc tế.

Cùng với các phát biểu tại các cuộc gặp với các đối tác, bạn bè quốc tế, cộng đồng người Việt, Thủ tướng Phạm Minh Chính là lãnh đạo ASEAN duy nhất trong dịp này có phát biểu tại Trung tâm nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế Hoa Kỳ (CSIS) - một trong những cơ quan nghiên cứu hàng đầu của Hoa Kỳ về chiến lược, chính sách đối ngoại và các vấn đề quốc tế; và là lãnh đạo cấp cao đầu tiên của Việt Nam phát biểu tại Đại học Harvard.

Chính giới sở tại, dư luận quốc tế đánh giá cao, các giới đón nhận tích cực các thông điệp của Thủ tướng, đặc biệt là về “sự chân thành, lòng tin và trách nhiệm vì một thế giới tốt đẹp hơn” trong hợp tác quốc tế và giải quyết các vấn đề toàn cầu cũng như thúc đẩy quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ vì lợi ích thiết thực của nhân dân hai nước và vì hoà bình, hợp tác và phát triển ở khu vực và trên thế giới; về mục tiêu của Việt Nam xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ gắn với chủ động tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng, thực chất, hiệu quả.

Thủ tướng một lần nữa nhấn mạnh Việt Nam kiên định đường lối đối ngoại độc lập tự chủ, hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển, đa dạng hóa, đa phương hóa, là bạn tốt, là đối tác tin cậy với các nước trên thế giới, là thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế. Việt Nam luôn thể hiện sự chân thành, nhất quán, minh bạch trong xây dựng, triển khai đường lối đó.

Trong một thế giới đầy biến động, cạnh tranh chiến lược và nhiều sự lựa chọn, Việt Nam không chọn bên mà chọn chính nghĩa, sự công bằng, công lý và lẽ phải trên cơ sở các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, Hiến chương Liên Hợp Quốc; bình đẳng, tất cả cùng có lợi, tất cả cùng chiến thắng.

Thủ tướng cũng nêu rõ quan điểm tiếp cận toàn cầu, toàn dân của Việt Nam trước những diễn biến mới khi tình hình thế giới diễn biến phức tạp, khó lường, khó đoán định trên nhiều phương diện như cạnh tranh chiến lược, xung đột diễn ra gay gắt; rủi ro tài chính, tiền tệ quốc tế và đứt gãy chuỗi cung ứng; phản ứng với mặt trái của toàn cầu hóa, các vấn đề về an ninh truyền thống và phi truyền thống như biến đổi khí hậu, dịch bệnh, già hóa dân số, cạn kiệt tài nguyên, an ninh năng lượng, lương thực, an ninh mạng, an ninh con người…

Trong đó, là một trong 5 nước chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi biến đổi khí hậu, nước biển dâng, Việt Nam kêu gọi cách tiếp cận toàn cầu, bảo đảm công bằng, công lý trong vấn đề này, bởi Việt Nam dù đã đạt được nhiều thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử nhưng vẫn là một nước đang phát triển, còn nhiều khó khăn, vẫn phải tiếp tục khắc phục hậu quả sau nhiều năm chiến tranh kéo dài, rất cần sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế, nhất là các nước phát triển như Hoa Kỳ về tư vấn chính sách, huy động tài chính, đào tạo nhân lực chất lượng cao, ứng dụng công nghệ, nâng cao năng lực quản trị.

Các đối tác, bạn bè quốc tế đều bày tỏ đồng tình, chia sẻ với những thông điệp chính trong phát biểu của Thủ tướng, đặc biệt là ủng hộ mạnh mẽ khát vọng phát triển, hùng cường, thịnh vượng của Việt Nam. Cộng đồng người Việt, các nhà khoa học, trí thức, sinh viên, giới doanh nhân Việt kiều cũng tin tưởng hơn và đồng lòng hướng về Tổ quốc, xây dựng đất nước.

Tất cả những điều này góp phần tạo nên sức mạnh cộng hưởng đúng như quan điểm được Thủ tướng nhiều lần nhấn mạnh: Việt Nam xác định nội lực là cơ bản, chiến lược, lâu dài, quyết định, trong đó phát huy cao độ, phát huy tốt nhất năng lực, phẩm chất, trí tuệ con người Việt Nam để xây dựng đất nước; đồng thời coi ngoại lực là quan trọng, đột phá, thường xuyên.