Phát biểu khai mạc Hội nghị, Bộ trưởng Bùi Quang Vinh cho biết Hội nghị là dịp để các Bộ ngành và địa phương cùng nhau nhìn lại chặng đường phát triển của khu vực ĐTNN sau 25 năm để đánh giá những thành tựu, đóng góp mà khu vực ĐTNN đã mang lại cho đất nước cũng như để thẳng thắn nhìn nhận những tồn tại, hạn chế của khu vực ĐTNN trong suốt 25 năm qua từ đó đề ra những định hướng, giải pháp cho giai đoạn phát triển mới.
Tại Hội nghị thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Đào Quang Thu đã thay mặt Bộ Kế hoạch và Đầu tư để trình bày báo cáo tổng kết 25 năm đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam. Theo đó khu vực Đầu tư nước ngoài đã đạt được những thành tựu và đóng góp tích cực cho nền kinh tế Việt Nam trong 25 năm qua. Cụ thể là trong giai đoạn đầu mở cửa, ĐTNN là giải pháp hữu hiệu góp phần đưa Việt Nam ra khỏi tình thế khó khăn của tình trạng bị bao vây, cấm vận; khẳng định xu thế mở cửa và quan điểm “Việt Nam muốn là bạn của các nước trong cộng đồng thế giới”. Trong các giai đoạn tiếp theo, ĐTNN là nguồn vốn bổ sung quan trọng trong tổng vốn đầu tư toàn xã hội, góp phần đáng kể thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tăng năng lực sản xuất, đổi mới công nghệ, khai thông thị trường quốc tế, gia tăng kim ngạch xuất khẩu, cải thiện cán cân thanh toán quốc tế, đóng góp ngân sách nhà nước, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và tạo thêm việc làm.
Bên cạnh những đóng góp trực tiếp nêu trên, ĐTNN đã có tác động lan tỏa đến các thành phần kinh tế khác của nền kinh tế, trong đó có việc khơi dậy các nguồn lực đầu tư trong nước, tạo sức ép cạnh tranh, thúc đẩy đổi mới và chuyển giao công nghệ, nâng cao hiệu quả sản xuất; phát triển ngành công nghiệp phụ trợ, góp phần đưa Việt Nam từng bước tham gia chuỗi giá trị sản xuất toàn cầu. Đến nay, Việt Nam đã trở thành điểm đến của nhiều tập đoàn hàng đầu trên thế giới trong nhiều lĩnh vực khác nhau như BP, Total, Toyota, Canon, Samsung, Intel, Unilever… với những sản phẩm chất lượng quốc tế, qua đó vừa góp phần khẳng định vị thế của Việt Nam trên bản đồ khu vực và thế giới, vừa góp phần tạo động lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp trong nước nhằm thích ứng trong bối cảnh toàn cầu hóa. ĐTNN cũng đóng vai trò tích cực trong việc hỗ trợ cho quá trình cải cách doanh nghiệp nhà nước, khuyến khích đổi mới thủ tục hành chính và hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường.
Mặc dù ĐTNN đã đạt được những kết quả quan trọng nêu trên, song việc thu hút ĐTNN thời gian qua chưa đạt được một số mục tiêu như kỳ vọng. Đó là hiệu quả tổng thể của ĐTNN còn chưa cao; tỷ lệ dự án sử dụng công nghệ cao còn thấp, chưa thu hút được công nghệ nguồn, tỷ lệ việc làm mới chưa cao; tình trạng cấp Giấy chứng nhận đầu tư không phù hợp với quy hoạch; chưa quan tâm đầy đủ đến vấn đề an ninh quốc gia; chưa chú ý đến hiệu quả sử dụng tài nguyên đất đai, khoáng sản... còn diễn ra ở một số địa phương. Nhiều dự án chưa được thẩm tra, xem xét kỹ các khía cạnh công nghệ, lao động, môi trường,... dẫn đến chất lượng dự án chưa cao.
Tại hội nghị nhiều đại biểu đã tham gia góp ý vào báo cáo tổng kết của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng như dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về định hướng nâng cao hiệu quả thu hút, sử dụng và quản lý đầu tư trực tiếp nước ngoài trong thời gian tới. Các ý kiến phát biểu đều khẳng định vai trò to lớn của Đầu tư nước ngoài đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam trong 25 năm qua. Có nhiều ý kiến tại Hội nghị cũng đã đề xuất những định hướng và giải pháp thiết thực để tiếp tục phát huy hiệu của của ĐTNN trong giai đoạn tới. Các đại biểu đều kỳ vọng rằng sau khi kết thúc Hội nghị này Chính phủ sẽ ban hành Nghị quyết với những định hướng mới và các giải pháp phù hợp để tiếp tục khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi nhất cho sự phát triển của ĐTNN.
Phát biểu chỉ đạo Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh những thành quả mà ĐTNN mang lại cho Việt Nam trong 25 năm qua là vô cùng to lớn. Điều này đã được thể hiện qua các số liệu trong Đề án và báo cáo tổng hợp của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng như các tham luận, ý kiến phát biểu của các đại biểu dự Hội nghị. Có thể nói rằng, hai thành tựu nổi bật nhất về kinh tế đối ngoại của Việt Nam trong thời kỳ Đổi mới chính là Thương mại và Đầu tư nước ngoài.
Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng đã biểu dương những cố gắng, nỗ lực vượt bậc của các Bộ, ngành, địa phương, đặc biệt là Bộ Kế hoạch và Đầu tư vì đã có những đóng góp quan trọng vào sự thành công của hoạt động ĐTNN tại Việt Nam trong suốt 25 năm qua.
Theo Thủ tướng, bên cạnh những kết quả tích cực đạt được, hoạt động ĐTNN tại Việt Nam trong thời gian qua vẫn còn một số tồn tại, hạn chế cần phải giải quyết. Tỷ trọng ĐTNN trong lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp còn thấp; đầu tư từ các nước phát triển có thế mạnh về công nghệ tăng chậm; việc cung cấp nguyên liệu, phụ tùng của các doanh nghiệp trong nước cho các doanh nghiệp có vốn ĐTNN còn hạn chế; đầu tư vào lĩnh vực công nghệ cao tuy ngày càng gia tăng nhưng vẫn chậm,... Đặc biệt, công tác quản lý nhà nước về ĐTNN còn rất nhiều bất cập. Điều này đòi hỏi chúng ta cần phải có các giải pháp tổng thể để khắc phục dần những tồn tại nêu trên trong thời gian tới.
Thủ tướng đề nghị tất cả các Bộ, ngành và địa phương phải luôn quán triệt chính sách nhất quán của Đảng và Nhà nước Nhà ta coi kinh tế có vốn ĐTNN là một bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế đất nước, được khuyến khích phát triển lâu dài, bình đẳng với các thành phần kinh tế khác. Thủ tướng cũng đã chỉ đạo và giao nhiệm vụ cho các Bộ, ngành địa phương để cải thiện môi trường đầu tư của Việt Nam tiếp tục tăng cường thu hút và phát huy hiệu quả của ĐTNN. Các nhiệm vụ cụ thể là:
Một là khẩn trương hoàn thiện các văn bản pháp luật, cơ chế, chính sách về đầu tư theo hướng thuận lợi và có tính cạnh tranh hơn so với các nước trong khu vực. Đồng thời chú ý một số chính sách cụ thể sau:
- Có chính sách ưu đãi cao, đủ sức hấp dẫn đối với một số dự án hạ tầng kinh tế, xã hội có quy mô lớn, có tính lan toả và tác động tích cực đến phát triển kinh tế - xã hội. Đẩy mạnh thu hút đầu tư nước ngoài vào các dự án hợp tác công - tư (PPP), bố trí nguồn vốn ngân sách để đầu tư đối ứng cho các dự án PPP này.
- Bổ sung quy định về tiêu chí doanh nghiệp công nghệ cao với các ưu đãi phù hợp, có tính đến nhóm các dự án công nghệ cao có doanh thu, kim ngạch xuất khẩu hàng năm lớn và sử dụng nhiều lao động chất lượng cao.
- Ban hành quy định ngành, sản phẩm được hưởng ưu đãi theo diện công nghiệp hỗ trợ; trong đó có ưu đãi cao hơn cho các doanh nghiệp đầu tư vào các dự án nằm trong “chuỗi sản xuất” tạo ra giá trị gia tăng cao tại Việt Nam.
- Ban hành quy định rõ các tiêu chuẩn bảo vệ môi trường và giới hạn đánh giá mức độ ô nhiễm môi trường. Yêu cầu doanh nghiệp phải công khai một số thông tin liên quan về phát thải.
Hai là, tăng cường công tác đào tạo nguồn nhân lực, có quy hoạch và kế hoạch đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao; khuyến khích các nhà đầu tư nước ngoài hợp tác với các trường đại học, cao đẳng của Việt Nam để đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Tăng cường quản lý người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam gắn với kế hoạch đào tạo cán bộ trong nước thay thế.
Ba là, tập trung hoàn thiện quy hoạch, phát triển cơ sở hạ tầng nhằm nâng cao chất lượng của các quy hoạch được phê duyệt và tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước đối với công tác quy hoạch phục vụ đầu tư phát triển. Công bố rộng rãi các quy hoạch đã được phê duyệt, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận thông tin về quy hoạch để xây dựng kế hoạch đầu tư.
Bốn là, hoạt động xúc tiến đầu tư (XTĐT) cần gắn với mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội quốc gia; có sự điều phối thống nhất trong cả nước, tăng cường hiệu quả hoạt động XTĐT, tránh chồng chéo. Hỗ trợ các dự án đã được cấp phép triển khai kinh doanh hiệu quả là hình thức “XTĐT tại chỗ” thiết thực.
Năm là, chấn chỉnh công tác cấp Giấy chứng nhận đầu tư (GCNĐT) theo hướng phát huy tính linh hoạt, tự chủ của địa phương nhưng cũng phải đảm bảo sự quản lý thống nhất của Trung ương. Đối với các dự án có quy mô lớn, có tác động xã hội, các cơ quan cấp GCNĐT phải xem xét quy định các biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ triển khai dự án theo đúng tiến độ đã cam kết của chủ đầu tư.
Sáu là, tăng cường trách nhiệm cơ quan chính quyền các cấp chung tay cùng nhà đầu tư vượt qua khó khăn triển khai đầu tư, kinh doanh thành công. Đối với các dự án đang hoạt động của các nhà đầu tư lớn, tập đoàn xuyên quốc gia, thuộc lĩnh vực khuyến khích đầu tư, các dự án nhỏ và vừa hoạt động hiệu quả,... các cơ quan quản lý nhà nước các cấp cần thường xuyên nắm tình hình, kịp thời tháo gỡ các khó khăn, nhất là việc tạo thuận lợi về cấp phép, thủ tục hành chính,...
Thủ tướng tin tưởng rằng, với các giải pháp đồng bộ, hiệu quả, quyết liệt của Chính phủ, sự quyết tâm và đồng lòng của các Bộ, ngành, địa phương, môi trường đầu tư của Việt Nam sẽ không ngừng được cải thiện. Việt Nam tiếp tục trở thành địa điểm tin cậy, an toàn, hiệu quả cho các dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài. ĐTNN sẽ tiếp tục đóng vai trò xứng đáng trong sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam trong thời gian tới.
Phát biểu kết luận Hội nghị Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh cảm ơn Thủ tướng Chính phủ đã dành thời gian tham dự và chỉ đạo Hội nghị. Bộ trưởng cũng gửi lời cảm ơn đến tất cả các đại biểu đã đến tham dự và có những ý kiến phát biểu rất quý báu. Bộ trưởng xin hứa với Thủ tướng Chính phủ sẽ phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành và địa phương để triển khai các giải pháp, nhiệm vụ Thủ tướng giao. Trước mắt Bộ sẽ tiếp thu ý kiến của các đại biểu tại Hội nghị để hoàn thiện Nghị quyết về đầu tư nước ngoài để trình Chính phủ thông qua trong thời gian sớm nhất.
Cục Đầu tư nước ngoài