Giao thương "chưa xứng tầm"
Với dân số 48 triệu người, thu nhập bình quân khoảng 6.600 USD/người/năm, hệ thống hạ tầng giao thông hoàn thiện, cảng biển, đường bay thẳng tới Tp.HCM, thủ tục hải quan thông thoáng, hệ thống ngân hàng đủ điều kiện thanh toán quốc tế, Ukraina được coi là thị trường mới nổi tiềm năng của Việt Nam.
Tuy nhiên, tình hình trao đổi thương mại giữa Việt Nam - Ukraina hiện được cho là chưa xứng tầm với mối quan hệ và tiềm năng của hai nước, kim ngạch hai chiều còn ở mức thấp. Việt Nam chưa chiếm được vị trí quan trọng trong hoạt động xuất nhập khẩu (XNK) của Ukraina, trong khi đó quy mô XNK của Ukraina đối với những loại hàng hóa thuộc nhóm hàng hóa chiến lược của Việt Nam lại gia tăng ổn định.
Tổng vốn đầu tư của DN Việt Nam sang Ukraina mới đạt khoảng 8 triệu USD (năm 2012), chiếm chưa đến 1% tổng số vốn đầu tư nước ngoài vào nước này. Tổng vốn đầu tư của Ukraina vào Việt Nam cũng chỉ đạt khoảng 400 triệu USD, chưa chiếm tới 1% tổng số vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam.
Theo ông Yevhen Prypik - Tham tán Thương mại, Đại sứ quán Ukraina tại Việt Nam, từ năm 2000, kim ngạch buôn bán hai chiều giữa Việt Nam - Ukraina tăng nhanh và ổn định. Nhưng vài năm gần đây, kim ngạch XK của Việt Nam sang Ukraina tăng, đặc biệt năm 2011 tăng gấp đôi so với năm 2010, trong khi kim ngạch XK của Ukraina sang Việt Nam liên tục giảm.
Theo số liệu của Ủy ban Thống kê nhà nước Ukraina, trong năm 2011, kim ngạch hàng hóa và dịch vụ chung giữa Ukraina và Việt Nam đạt hơn 319 triệu USD, tăng 25% so với năm 2010; XK của Ukraina sang Việt Nam giảm 20%; nhập khẩu (NK) tăng 1,8 lần (hơn 93 triệu USD); thâm hụt cán cân thương mại hơn 100 triệu USD.
Đặc biệt, một số mặt hàng chủ lực trong trao đổi thương mại giữa hai nước đang gặp phải khó khăn để xâm nhập vào thị trường của nhau do một số vấn đề về thủ tục, quy định. Theo thống kê, năm 2010, Ukraina xuất sang Việt Nam 52 triệu USD lúa mì, nhưng đến năm 2011 thì giảm xuống bằng không; 8 tháng đầu năm 2012 cũng chỉ đạt 8 triệu USD. Lý do là Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn ra quy định về NK hàng hóa có nguồn gốc thực vật phải qua đăng ký, nên bước đầu DN Ukraina XK lúa mì sang Việt Nam gặp khó khăn về thủ tục.
Phía Việt Nam cũng gặp phải khó khăn khi Ukraina chỉ chấp nhận cho một số DN có tên trong danh sách được XK thủy sản vào thị trường Ukraina. Mối liên hệ giữa DN hai nước đặc biệt còn gặp khó khăn do vấn đề thủ tục visa từ Ukraina rất phức tạp.
Cơ hội mới
Mặc dù có nhiều khó khăn, nhưng đại diện hai nước đều cho biết hiện đang nỗ lực đàm phán và đưa ra các biện pháp nhằm tháo gỡ khó khăn, tạo cơ hội mới rộng mở hơn cho DN hai nước.
Ông Vũ Thế Hoàng - Đại diện Trung tâm Cầu Vồng Kiev – Ukraina, cho biết Trung tâm đã mua lại 1 trung tâm thể thao của Nga để xây dựng thành một trung tâm xúc tiến thương mại theo tiêu chuẩn châu Âu rộng 26.000m² với đầy đủ trang thiết bị. Trong đó khu xúc tiến thương mại chiếm 3/4 diện tích với riêng 1 khu để trao đổi hàng hóa giữa hai nước. Trung tâm sẽ cho DN Ukraina và các nước khác thuê mặt bằng để kinh doanh, nhưng ưu tiên dành mặt bằng đẹp nhất cho DN Việt Nam.
Ngoài ra còn có 1 khu cho văn phòng đại diện, chợ, khách sạn, nhà hàng, khu để xe có sức chứa 1.500 xe. Cuối tháng 10/2012, trung tâm này mới được đưa vào hoạt động chính thức do Ukraina đang hoàn thiện cơ chế để gia nhập thị trường chung châu Âu nên rất khắt khe trong các tiêu chuẩn, trong đó có tiêu chuẩn nghiệm thu.
Cũng theo ông Hoàng, hiện cộng đồng người Việt hơn 10.000 người ở Ukraina sống rất đoàn kết và kỷ luật. Số người Việt thành đạt ở tầm cao khoảng 10 người, tầm trung khoảng vài nghìn người, gửi được tiền về giúp đỡ gia đình ở Việt Nam và góp phần xây dựng quê hương.
Ông Hoàng cho rằng do khủng hoảng kinh tế toàn cầu, nên những thị trường chính của Việt Nam, như: EU, Mỹ, Nhật Bản thu hẹp lại. Một trong những biện pháp hiện được Bộ Công Thương triển khai là thúc đẩy XK sang các nước Đông Âu và Liên Xô cũ, đặc biệt là Ukraina.
Trước các cơ hội mới, đại diện Hiệp hội DN vừa và nhỏ Việt Nam - ông Trần Đức Chuyên, đề xuất nguyện vọng của các DN Việt Nam trong hợp tác với Ukraina ở 5 lĩnh vực, gồm: đào tạo nghề; dự án xử lý rác và nước thải; dự án công nghiệp phụ trợ; trồng rừng; đầu tư bệnh viện. Tổng số vốn đầu tư lên tới 280 triệu USD. Hiệp hội cho biết đã làm việc với một số DN đồ gỗ, thủ công mỹ nghệ hiện chưa vào được Ukraina, và bày tỏ mong muốn được xem xét, tạo điều kiện để DN hai nước được gặp gỡ, giao thương.
Ông Hoàng khẳng định trong đào tạo nhân công, kỹ thuật lành nghề, Ukraina có thế mạnh, do đó, Hiệp hội nên làm hồ sơ, Trung tâm Cầu Vồng Kiev – Ukraina sẽ giúp tìm DN của Ukraina để đầu tư. Về visa, phía Đại sứ quán Ukraina cũng đã nhiều lần kiến nghị lên Bộ Ngoại giao Ukraina xin nới lỏng thủ tục visa. Hiện hai nước đã ký kết chính sách miễn thị thực với cán bộ ngoại giao. Đây là một trong những bước nhằm đơn giản hóa thủ tục visa giữa hai nước.
Tháng 10/2012, Trung tâm Cầu Vồng Kiev – Ukraina sẽ đưa DN sang triển lãm, giao thương, mạn đàm và nếu có điều kiện thì ký kết hợp đồng luôn với DN Ukraina. Để giải quyết các khó khăn về thủ tục XNK, hiện Trung tâm đã trao đổi với Đại sứ quán Ukraina để lập danh sách các DN Ukraina có nhu cầu XK lúa mỳ sang Việt Nam, sau đó chỉ cần đối chiếu vào danh sách này để cấp phép.
Trung tâm cũng đã nhiều lần trao đổi với Ukraina về vấn đề XK thủy sản của Việt Nam sang Ukraina; thời gian tới, hai bên có thể sẽ đi tới thống nhất hơn trong các biện pháp kiểm soát mặt hàng này để tạo điều kiện cho nhiều DN thủy sản Việt Nam vào được thị trường Ukraina", ông Hoàng cho biết.
(www.vnbusiness.vn)