Liên quan đến Luật Đầu tư sửa đổi chính thức có hiệu lực từ 1/7 tới đây, các điều kiện kinh doanh là một trong những vấn đề được quan tâm nhất. Mới đây, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã yêu cầu các bộ ngành, địa phương nghiêm túc kiểm điểm, xử lý trách nhiệm của tập thể, cá nhân tham mưu soạn thảo, thẩm định, thông qua văn bản có nội dung trái pháp luật về điều kiện kinh doanh.

Trao đổi với phóng viên, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Đặng Huy Đông nhận xét: 'Đây là một thông điệp rất mạnh mẽ, nhắc nhở từng cán bộ, từng cơ quan. Sẽ không còn chuyện chỉ có lỗi tập thể nữa. Nếu đã được các cơ quan khác cảnh báo hoặc cấp dưới tham mưu không nên ban hành nhưng anh cố tình không nghe, thì anh phải chịu trách nhiệm'.

Không để “đá bóng” trách nhiệm

Thứ trưởng Đặng Huy Đông cho biết, dự thảo Nghị định hướng dẫn Luật Đầu tư cũng sẽ có quy định cụ thể, chặt chẽ về trình tự, thủ tục ban hành một văn bản pháp luật về ngành nghề kinh doanh có điều kiện và điều kiện kinh doanh. Bộ KHĐT sẽ là cơ quan thẩm định các đề xuất về điều kiện kinh doanh và Bộ đề xuất sẽ phải trả lời một số câu hỏi.

Thứ nhất, nếu không có quy định về điều kiện kinh doanh thì có phương hại gì đến trật tự an ninh xã hội, đến nền kinh tế không? Thứ hai, nếu có phương hại thì có giải pháp nào khác để vẫn quản lý được mà không phải đặt ra điều kiện kinh doanh không? Thứ ba, có đủ năng lực về con người và tài chính để quản lý hay không, hiệu quả của việc quản lý so với chi phí bỏ ra có đáng hay không; nếu việc đặt ra điều kiện kinh doanh chỉ là hình thức thì cũng phải cân nhắc.

Dự thảo Nghị định cũng sẽ quy định, khi doanh nghiệp có thắc mắc về ngành nghề kinh doanh có điều kiện hay điều kiện kinh doanh thì sẽ hỏi thẳng cơ quan quản lý lĩnh vực đó, đồng thời gửi về Bộ KHĐT để theo dõi.

“Việc theo dõi nhằm bảo đảm việc trả lời của cơ quan quản lý là nhất quán, tổng thể, đầy đủ, kịp thời, bởi chúng ta đều biết có tình trạng cùng một vấn đề nhưng trả lời mỗi doanh nghiệp một khác hoặc mỗi lần một khác, hoặc trả lời không đầy đủ, không đi đến tận cùng vấn đề; hoặc có khi doanh nghiệp hỏi đến mấy lần vẫn không thấy trả lời.

Bộ KHĐT không can thiệp vào nhiệm vụ chuyên môn, nhưng với nhiệm vụ duy trì môi trường đầu tư tốt, thì chúng tôi phải giám sát, không để xảy ra tình trạng cơ quan này “đá bóng” sang cơ quan khác, cuối cùng không biết ai có trách nhiệm xử lý”, Thứ trưởng Đặng Huy Đông khẳng định.

Hàng trăm thông tư sẽ không còn giá trị

Từ 1/7 tới, các ngành nghề kinh doanh có điều kiện và điều kiện kinh doanh được quy định tại các văn bản do cấp Bộ ban hành có đương nhiên mất hiệu lực không, thưa ông?

Theo quy định của Luật, chỉ có Quốc hội mới được quy định về ngành nghề kinh doanh có điều kiện và chỉ có Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Chính phủ mới được ban hành điều kiện kinh doanh. Như vậy, hàng loạt văn bản cấp Bộ (gồm 176 thông tư, 26 văn bản cấp bộ và 2 quyết định của bộ trưởng) quy định về điều kiện kinh doanh sẽ không còn giá trị.

Tuy nhiên, không phải tất cả các điều kiện kinh doanh đó đều không cần thiết. Dù Luật có hiệu lực từ 1/7/2015, song Quốc hội cũng đã cho các Bộ thêm một năm nữa, tức là tới hạn chót 1/7/2016 thì phải hủy bỏ các điều kiện kinh doanh đó hoặc ban hành lại theo đúng quy định, tức là trình Chính phủ ban hành.

Trong trường hợp các ngành nghề kinh doanh có điều kiện vẫn chưa có quy định cụ thể về điều kiện kinh doanh thì hướng giải quyết sẽ như thế nào?

Theo rà soát của chúng tôi, hiện có 21 ngành nghề mà các bộ ngành vì nhiều lý do khác nhau vẫn chưa đề xuất, ban hành các điều kiện kinh doanh. Chúng tôi đã báo cáo Thủ tướng để chỉ đạo các bộ ngành khẩn trương nghiên cứu, ban hành. Nhưng chúng tôi cũng không tin rằng từ nay đến 1/7 sẽ làm được với tất cả 21 ngành nghề này.

Trước tình hình này, dự kiến, chúng tôi sẽ phải xử lý theo từng trường hợp cá biệt, khi các doanh nghiệp muốn kinh doanh các ngành nghề này thì các cơ quan đăng ký kinh doanh sẽ báo cáo Bộ, Bộ sẽ báo cáo Thủ tướng.

Chúng tôi rất mong các bộ ngành quan tâm đặc biệt, lưu ý triển khai sớm nhất vấn đề này, bởi nếu không triển khai ngay thì cứ chậm mãi, không đáp ứng dược yêu cầu của xã hội.

Vì sao doanh nghiệp thờ ơ?

Được biết Bộ KHĐT đã tập hợp, công bố và lấy ý kiến về các điều kiện kinh doanh, thế nhưng chỉ có rất ít các ý kiến góp ý. Theo ông, đâu là nguyên nhân?

Đây đúng là một thực tế mà tôi vừa ngạc nhiên vừa lấy làm tiếc. Trước đó, công luận liên tục kêu ca về điều kiện kinh doanh, nên khi bắt đầu thông báo chính thức về việc lấy ý kiến (ngày 5/2), chúng tôi nghĩ rằng sẽ tiếp nhận được hàng trăm nghìn ý kiến góp ý. Thế nhưng thực tế, chỉ có rất ít doanh nghiệp góp ý và chưa có bất cứ hiệp hội ngành nghề nào góp ý cả.  

Phải chăng là trong quá khứ cũng đã có nhiều văn bản lấy ý kiến nhưng ý kiến của các doanh nghiệp, hiệp hội không được quan tâm, xử lý thỏa đáng hoặc phản hồi một cách nghiêm túc nên họ cũng nản lỏng. Và phải chăng chính một số doanh nghiệp đang thấy rằng các điều kiện kinh doanh như hiện hành là có lợi cho họ, nên họ không muốn thay đổi.  

Thời hạn lấy ý kiến theo kế hoạch là ngày 31/3, song bây giờ vẫn không quá muộn. Chúng tôi rất mong cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân quan tâm hơn đến vấn đề này và sẽ tiếp nhận những ý kiến đóng góp tích cực, xác đáng cho đến giờ phút cuối cùng, kể cả khi đã trình Chính phủ rồi thì vẫn có thể tiếp nhận góp ý để bổ sung thêm.

Còn nếu không có những ý kiến góp ý, thì chúng tôi sẽ dựa trên những hiểu biết của mình, học hỏi kinh nghiệm của các nước, nhận diện những bất cập, rà soát lại, đưa ra các quy định tốt nhất về điều kiện kinh doanh để có thể thực hiện Luật Đầu tư từ 1/7. Sau đó còn là cả một quá trình bổ sung, thay đổi về điều kiện kinh doanh cho phù hợp nhất, nếu doanh nghiệp thấy khó thì phải sửa, chứ không phải làm một lần là xong. 

Xin trân trọng cám ơn ông!