Thêm thách thức mới, khó đạt mục tiêu

Tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Xuân Hà cho biết, tỉ lệ giải ngân vốn ODA của các bộ đã có tiến bộ, ước thực hiện hết tháng 8/2020 là 3.742 tỷ đồng đạt 21,64% dự toán được giao. Với nỗ lực của các bộ ngành, tỉ lệ giải ngân cao hơn cùng kỳ năm 2019 tuy nhiên, nếu so với kết quả giải ngân vốn đầu tư trong nước (hiện là 40% kế hoạch) thì tỉ lệ giải ngân ODA thấp hơn.

Lãnh đạo Bộ Tài chính thẳng thắn thừa nhận, với tiến độ giải ngân như vậy thì khó đạt mục tiêu, nếu các bộ, ngành không có giải pháp quyết liệt. Bộ Tài chính cho biết đã có 9 bộ ngành đề nghị trả lại vốn ODA (có 8 bộ đã có văn bản chính thức) với tổng vốn 3.700 tỷ đồng, chiếm 32% dự toán được giao. Ngoài Bộ NN&PTNT trả hơn 1.800 tỷ đồng, hiện nay, Bộ Tài chính cũng đã ghi nhận một số đề xuất hủy, cắt giảm vốn như: Bộ Tài Nguyên và Môi trường đề nghị điều chuyển 330,5/619,8 tỷ đồng dự toán vốn nước ngoài để chuyển cho các bộ, địa phương khác…

Theo thống kê của Bộ Tài chính, Bộ Giao thông vận tải (GTVT) giải ngân đạt tiến độ nhanh nhất, dự kiến đến hết tháng 8/2020 đạt khoảng 51% kế hoạch vốn giao; trong đó giải ngân vốn ODA đạt 41,7%.

Bộ GTVT có số vốn rất lớn cần giải ngân trong năm nay với số vốn lên đến hơn 21 nghìn tỷ đồng. Tuy nhiên, đại diện Bộ này vẫn cho rằng, so với kế hoạch thì nhận tỉ lệ giải ngân chưa đạt được như kỳ vọng, mục tiêu.  Bộ GTVT lý giải, nguyên nhân giải ngân vốn ODA chậm là do ảnh hưởng của dịch COVID-19 tác động đến các chuyên gia nước ngoài tới hỗ trợ kỹ thuật thiết kế… dẫn đến từ đó ảnh hưởng đấu thầu, giao thầu dự án chậm.

Còn Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) cũng cho biết, trong quá trình thực hiện có một số vướng mắc xảy ra như dịch COVID-19 khiến các thủ tục kỹ thuật triển khai đấu thầu chưa thực hiện được. Bên cạnh đó các dự án nông nghiệp chủ yếu là nhỏ, nằm rải rác ở các địa phương nên chậm hơn so với tiến độ dự án. Đến cuối tháng 6 các địa phương mới bố trí khoảng 69% vốn đối ứng địa phương. Theo Bộ Tài chính, một nguyên nhân chậm giải ngân cũng phải kể tới là bên cạnh việc thực hiện giải ngân theo kế hoạch vốn năm 2020, các bộ, ngành còn tập trung giải ngân dự toán đã được giao của năm 2019. Trong 8 tháng đầu năm 2020, các bộ, ngành đã giải ngân phần vốn được kéo dài, chuyển nguồn của năm 2019 là 2.420 tỷ đồng.

Một vướng mắc của rất nhiều bộ ngành là vấn đề chậm hoàn chứng từ đối với các khoản Chính phủ Việt Nam đã nhận nợ với nhà tài trợ nước ngoài. Qua các đợt làm việc, rà soát trực tiếp với các chủ dự án hai tháng vừa qua, Bộ Tài chính đã yêu cầu hoàn trả lại nhà tài trợ những khoản đã rút về tài khoản đặc biệt nhưng chưa sử dụng và chậm hoàn chứng từ trị giá xấp xỉ 190 tỷ đồng. 

Ngoài ra còn rất nhiều nguyên nhân khác như: Chậm giải phóng mặt bằng, vướng mắc trong tái định cư, giải quyết tranh chấp giữa chủ đầu tư và nhà thầu, các vướng mắc trong việc thực hiện các cơ chế chính sách mới cũng làm cho việc giải ngân đầu tư nguồn vốn vay nước ngoài bị chậm.

Giải pháp đồng bộ và phối hợp chặt chẽ hơn 

Tại Hội nghị, các đơn vị cũng chia sẻ kinh nghiệm để đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn.

Với tốc độ giải ngân như hiện nay và những khó khăn vướng mắc nêu trên, ông Hoàng Hải, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và tài chính đối ngoại cho rằng, nếu các bộ, ngành không có giải pháp quyết liệt thì sẽ khó có thể hoàn thành nhiệm vụ đã được Quốc hội, Chính phủ giao. 

Riêng về phía Bộ Tài chính, ông Hoàng Hải cho biết, để bảo đảm phối hợp hoàn thành mục tiêu giải ngân vốn đầu tư công năm 2020 theo chỉ đạo của Chính phủ, Bộ đã kiến nghị nhiều giải pháp với Chính phủ, Thủ tướng Chính và các bộ, ngành. Theo đó, Bộ Tài chính kiến nghị các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan trực thuộc Trung ương cần coi việc hoàn thành kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công năm 2020 là nhiệm vụ chính trị quan trọng của từng bộ, ngành và có cam kết tiến độ giải ngân vốn đầu tư công nguồn ODA, vay ưu đãi nước ngoài ở mức độ 100% dự toán được giao, làm cơ sở đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ. 

Đối với số vốn nước ngoài đã phân bổ các năm trước còn lại, nếu có khả năng giải ngân, Bộ Tài chính kiến nghị các bộ, ngành cần sớm tổng hợp kế hoạch đầu tư công còn thiếu để Bộ KH&ĐT tổng hợp, cân đối trong cả giai đoạn 2016-2020, song không vượt quá kế hoạch được Quốc hội giao.

Đối với trường hợp không có khả năng hoàn thành khối lượng dự án theo tiến độ đặt ra, phải cắt giảm, chuyển giao kế hoạch vốn đã được giao, Bộ Tài chính đề nghị các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan trực thuộc Trung ương có văn bản đề xuất cắt, giảm, điều chuyển ngay trong tháng 8. 

Bộ Tài chính cũng đề nghị các bộ, ngành, ban quản lý dự án có trách nhiệm khẩn trương hoàn tất các thủ tục về đầu tư, xây dựng, về di dân tái định cư, giải phóng mặt bằng để triển khai thực hiện dự án, giải quyết các khó khăn vướng mắc trong việc đấu thầu hợp đồng, đặc biệt là các tranh chấp hợp đồng để có khối lượng hoàn thành, đủ điều kiện thanh toán. 

Những chương trình, dự án cần điều chỉnh chủ trương đầu tư, các bộ, ngành báo cáo Bộ KH&ĐT để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Trên cơ sở phê duyệt của Thủ tướng, các bộ, ngành, địa phương phối hợp với Bộ Tài chính chiều chỉnh thời hạn giải ngân, điều chỉnh phân bổ vốn theo các hiệp định vay đã ký.

Đối với các nội dung về tài chính, Bộ Tài chính đề nghị các bộ, ngành bố trí đủ vốn đối ứng để thanh toán theo dự toán được giao, khẩn trương hoàn thiện hồ sơ thanh toán gửi KBNN để kiểm soát chi theo chế độ quy định, đảm bảo chi trong dự toán được phân bổ, chi đúng chế độ quy định. Các Ban quản lý dự án thực hiện ghi thu ghi chi kịp thời, không để dồn chứng từ vào cuối năm, chỉ đạo các chủ dự án vào các ngày 15 và 30 hằng tháng chủ động phối hợp rà soát, đối chiếu số liệu giải ngân với Bộ Tài chính nhằm công khai số liệu giải ngân trên trang điện tử của Chính phủ và Bộ Tài chính để kịp thời báo cáo Thủ tướng Chính phủ về tiến độ triển khai cụ thể của từng bộ, ngành.

Đại diện các bộ, ngành cũng đã chia sẻ một số giải pháp và đưa ra những kiến nghị để từ nay tới hết năm 2020, các bộ, ngành sẽ phấn đấu hoàn thành mục tiêu giải ngân đầu tư nguồn vốn vay nước ngoài theo chỉ đạo của Chính phủ.

Kết luận Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Xuân Hà đề nghị các bộ, ngành tiếp tục phối hợp với Bộ Tài chính rà soát số liệu giải ngân nguồn vốn vay nước ngoài. Đồng thời phối kết hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính trong việc thực hiện giải quyết các thủ tục giải ngân rút vốn và tạm ứng vốn, hoàn lại chứng từ theo đúng quy định.

Lãnh đạo Bộ Tài chính khẳng định tiếp tục coi giải ngân vốn đầu tư công nguồn vay ODA, vay ưu đãi là nhiệm vụ trọng tâm trong năm.

Từ nay tới cuối năm các bộ, ngành sẽ tổ chức giao ban hằng tháng và cùng nhau ngồi rà soát, xét kĩ hơn về tình hình giải ngân đầu tư công nguồn vốn vay nước ngoài để các khó khăn, vướng mắc được khắc phục một cách triệt để nhất.

“Bộ Tài chính sẽ phối hợp chặt chẽ hơn với các bộ, ngành, địa phương tổ chức các đoàn kiểm tra, đôn đốc công tác giải ngân, tháo gỡ vướng mắc phát sinh, đảm bảo hoàn thành mục tiêu giải ngân vốn đầu tư công nguồn vốn vay ODA và vay ưu đãi nước ngoài của cả nước”, Thứ trưởng Trần Xuân Hà nói.